Op 5 mei 2022 vieren we 77 jaar vrijheid. Een leestip voor op deze dag? Het bijzondere verhaal van oorlogsheldin Truus Wijsmuller – die duizenden Joodse kinderen bevrijdde.
Verschil maken, doorzetten en niet opgeven. Dat omschrijft hoe Truus Wijsmuller de oorlogsjaren beleefde. Ze was een oorlogsheldin die duizenden Joodse kinderen naar Engeland bracht. In 202 zouden we haar een echte ‘powervrouw’ noemen.
Dat ze ook anno nu nog een grote inspiratiebron is voor velen blijkt uit het verhaal van regisseur en documentairemaakster Pamela Sturhoofd. Ze maakte samen met filmregisseur Jessica van Tijn een documentaire over het leven van Truus Wijsmuller.
Wie was Truus Wijsmuller?
“Truus Wijsmuller was een hele bijzondere vrouw. Ze is in Alkmaar geboren. Later woonde ze met haar man in Amsterdam. Haar ouders gaven al van jongs af aan mee dat je anderen moet helpen. Na de eerste wereldoorlog namen ze namelijk ondervoede kinderen uit Oostenrijk in huis, om te verzorgen.
Toen Truus ouder was kon ze zelf geen kinderen krijgen. Daarom besloot ze: “ik ga anderen helpen”. Ze zette kindertransporten op om zo Joodse kinderen naar Engeland te brengen.”
Waarom hebben jullie deze documentaire gemaakt?
“Ik vind dat Truus de erkenning verdient. Ze is namelijk onbekend in Nederland. Ik vond het heel apart dat het maken van een documentaire over haar leven nog niet eerder was gebeurd. Ik kwam haar naam tegen tijdens een research voor een ander onderwerp.
Toen dacht ik: “wat raar dat we haar eigenlijk niet kennen.” Ik ben verder in haar verhaal gedoken, daarnaast heb ik een boekje van haar gelezen (‘Geen tijd voor tranen’) en ben ik uit gaan zoeken of er kinderen in leven waren die door haar waren gered.”
Hoe zijn jullie in contact gekomen met deze “geredde kinderen”?
“We hebben uiteindelijk 21 kinderen teruggevonden die door haar gered zijn. Heel veel kinderen ontdekten we via-via. We hebben bijvoorbeeld vier zussen gesproken. Zij zitten verspreid over de hele wereld, maar hebben af en toe nog wel contact met elkaar.
Tijdens een van de grootste reddingsacties die Truus Wijsmuller regelde, waarbij ze op het laatst, op 14 mei 1940, nog 74 kinderen op een boot in IJmuiden naar Engeland heeft gezet, is een passagierslijst gemaakt. Daar konden we gebruiken van maken voor ons onderzoek. Maar het is daarnaast vooral veel bellen en graven. Kortom: veel werk.”
Waarom is het belangrijk dat er nu nog aandacht aan wordt besteed?
“Truus Wijsmuller kan, ook nu nog, een grote inspiratiebron zijn voor ‘making the difference’. Je kunt altijd iets doen als individu. Oskar Schindler* heeft ook past jaren na zijn dood erkenning gekregen. Ik vind dat Truus Wijsmuller echt in dat rijtje thuishoort en die erkenning nu ook moet krijgen.”
*Oskar Schindler was een Sudeten-Duitse industrieel die bekend werd door zijn hulp aan Joden tijdens de Holocaust
Voor wie kan Truus Wijsmuller in 2020 nog een inspiratie zijn?
“Ik denk dat Truus juist een inspiratie is voor jonge mensen. Het is natuurlijk een oorlogsverhaal, maar ook een verhaal over een heldin. Daarmee kan ze een voorbeeld zijn voor veel mensen. Zij is ook voor mij een inspiratiebron. Ze gaf nooit op.”
Kijktip
Wie benieuwd is hoe het met de kinderen van Truus gaat, moet zeker kijken naar de documentaire van Pamela Sturhoofd en Jessica van Tijn, ‘de kinderen van Truus’.
Op zondag 3 mei is de documentaire om 20:20 te zien op NPO 2.
Leestip
Omdat we nu natuurlijk meer tijd hebben om te lezen in onze quarantaine, heeft Pamela ons nog een leestip gegeven: ‘Sara, het meisje dat op transport ging’ van Lody van de Kamp is een een ontroerende oorlogsroman over een vergeten stukje geschiedenis, gebaseerd op het verhaal van de kindertransporten.
